Жүрек ырғағының бұзылыстары жайлы не білеміз?

Маман кеңесі

Жүрек ырғағының бұзылуы медицинада «аритмия» деп аталады. Аритмия немесе тұрақсыз жүрек соғысы – бұл жүрек соғу жиілігінің немесе ырғағының дұрыс болмауы. Жүрегіңіз тым тез, тым баяу немесе ырғағы дұрыс болмай соғуы мүмкін.

Дене белсенділігі кезінде жүрек соғу жиілігінің жылдамдауы және демалу немесе ұйықтау кезінде баяулауы қалыпты жағдай. Сондай-ақ, кейде жүрегіңіздің күштірек соғуы да қалыпты жағдай. Бірақ жиі тұрақсыз ырғақ сіздің жүрегіңіз денеңізге жеткілікті қан айдамайтынын білдіруі мүмкін. Сізде бас айналу, естен тану немесе басқа белгілер болуы ықтимал.

Кейде аритмия айқын белгілерді тудырмауы мүмкін. Адам баяу немесе тұрақты емес жүрек соғысы сияқты белгілерді немесе жүрек соғуларының арасындағы үзілістерді байқай алады. Сіз сондай-ақ, жүрегіңіздің соғуын, лүпілдеп, соғып жатқанын немесе тым қатты немесе тым жылдам соғып кеткенін  сезінуіңіз мүмкін. Бұл жүрек соғуы деп аталады. Аритмияны дәрі-дәрмекпен немесе дұрыс емес ырғақты бақылау процедураларымен емдеуге болады. 

Аритмияның басқа да белгілері:

• Мазасыздық;
• Кеудедегі ауырсыну немесе жайсыздық;
• Шатасу;
• Ұйқы кезінде тыныс алудың қиындауы немесе тыныс алудың қиындауы;
• Бас айналу және естен тану;
• Шаршау немесе әлсіздік.

• Симптомдардың қашан және қаншалықты жиі болатынын, не сезінетініңізді, не істеп жатқаныңызды және уақыт өте келе бұл нәрселердің өзгеретінін бақылаңыз. Егер сіздің аталған белгілеріңіз тыныс алудың қиындауы немесе кеудедегі ауырсыну сияқты өте ауыр болса, шұғыл медициналық көмекке жүгініңіз.

Емдеу. Жалпы аритмияны емдеуге дәрі-дәрмектер, жүрек соғысын бақылайтын имплантацияланатын жүрек құрылғылары және жүрегіңіздегі электр сигналдарымен байланысты мәселелерді емдеуге арналған басқа процедуралар жатады. Сондай-ақ, аритмияны нашарлататын жағдайлардың қаупін азайтуға көмектесу үшін салауатты өмір салтын өзгерту қажет болуы мүмкін, мысалы, жоғары қан қысымы және жүрек ауруларының басқа түрлері.

Аритмия қалай емделеді? Баяу, жылдам немесе тұрақты емес жүрек соғысын емдеу үшін сізге бір немесе бірнеше дәрі қажет болуы мүмкін. Кейде дәрі-дәрмектер басқа емдеу әдістерімен бірге қолданылады. Егер сіздің қабылдайтын дәріңіздің мөлшері тым жоғары болса, аритмияны емдеуге арналған дәрі-дәрмектер жүрек ритмін нашарлатуы мүмкін. Симптомдарыңыз нашарласа немесе жиілесе дәрігеріңізбен сөйлескеніңіз абзал. 

Баяу жүрек соғысын емдеуге арналған дәріні (мысалы, атропин ) шұғыл медициналық қызметтер немесе жедел жәрдем бөлмесінде беруі мүмкін. 

Ем-шаралар және құрылғылар. Егер дәрі-дәрмектер аритмияны дұрыс емдемесе, сізге келесі процедуралардың немесе құрылғылардың бірі қажет болуы мүмкін. Кардиоверсия. Бұл – қалыпты жүрек ырғағын қалпына келтіру үшін сыртқы электр тогының соғуын қолданатын ем-шара.

Жүректің төменгі камераларындағы, қарыншалардағы тұрақты емес жүрек соғуы жүректің тоқтауына қауіп төндіретін кезде немесе өлімнің алдын алу үшін төтенше жағдайда жасалса, кардиоверсия – жоспарлы кардиоверсия шарасын ауруханада немесе басқа да медициналық мекемеде кардиологтар, жүрекке маманданған дәрігерлер жасай алады. Ем-шара бірнеше минутқа созылғанымен, процедурадан бірнеше сағат бұрын келуіңіз керек. Дайындалу үшін науқасқа ауырсынбас үшін көктамырішілік анестезия беріледі және кеудеге және мүмкін арқаңызға электродтар орнатылады. Бұл электродтар кардиоверсия аппаратына бекітіледі. Құрылғы жүрегіңіздің электрлік белсенділігін жазып, жүрегіңізге қажетті электр тогының соғуын жібереді. Дайын болған кезде дәрігер қалыпты ырғақты қалпына келтіру үшін жүрегіңізге бір немесе бірнеше қысқа, төмен энергиялық соққылар жібереді. Жалпы, жансыздандыру арқылы жасалғандықтан соққылардан ешқандай ауырсыну сезілмейді.

Ем-шарадан кейін сізге бірнеше уақыт медициналық мекемеде бола тұру керек. Осы уақыт ішінде сіздің денсаулық сақтау тобыңыз жүрек ырғағыңыз бен қан қысымыңызды мұқият бақылап, асқынуларды бақылайды. Толық оянып өз-өзіңізге келген соң үйге қайтуға болады. Қажет болса, өзіңізге сенімді болмасаңыз жаныңызда бір жақын адамыңыздың болғаны жөн. Кардиверсия жасайтын электродтар қойылған жерде қызару немесе ауырсыну болуы мүмкін. 

Сирек болса да кардиоверсияның кейбір қауіптері бар. Ол емдеуді қажет ететін, өмірге қауіп төндіретін аритмияларды тудыруы немесе нашарлатуы мүмкін. Бұл ем-шара қан ұйындыларының пайда болып немесе тұрған орнынан жылжып, жүректен басқа тіндерге немесе мүшелерге өтуіне және инсультке немесе басқа мәселелерге әкелуі мүмкін. Сондықтан кардиоверсияға дейін және одан кейін қан ұюына қарсы препараттарды қабылдау бұл қауіпті азайтады.

Катетерлік абляция –  қалыпты емес электр сигналдарының жүрек арқылы өтуін және жүрек соғуының тұрақты емес соғуын тоқтату отасы.

Бұл жоғары мамандандырылған медициналық көмек арнаулы ауруханаларда, ғылыми клиникалық орталықтарда жасалады. Абляция жүрек катетеризациясы деп аталатын процедура арқылы жасалады, ол жүрекке жеткенше икемді түтіктерді немесе катетерді қан тамырлары арқылы өткізеді. Кейбір катетерлерде қалыпты емес жүрек соғуларының көзін жазып алатын және анықтайтын сым электродтары бар. Басқа катетер емдік радиожиілікті токты қажетті аймаққа жеткізе алады. Дәрігер арнайы катетердің ұшын жүрек тінінің шағын аймағына бағыттайды. Құрылғы жүректе радиоток арқылы деструкция немесе оқшаулау жасау үшін катетердің ұшы арқылы радиожиілікті толқындарды, өте суық температураны жібереді. Бұл жерде белгілі температура қолданылады, термиялық әсер береді. Соның нәтижесінде деструкция жасалған аймақ қалыпсыз электр сигналдардың жүрек соғуын бұзуына жол бермейді.

Катетер абляциясы отасы кезінде де, қалпына келтіру кезінде де кейбір қауіптер бар, олар: қан кету; инфекция; қан тамырларының зақымдануы; жүректің зақымдануы; аритмия; қан ұюы.

Сондай-ақ, катетерлік абляция кезінде қолданылған йондаушы сәуледен қатерлі ісік даму қаупі өте аз, төмен. Егер аталмыш ота рентгенангиограф деп аталатын аппараттың көмегімен жасалатын болса, жүктілерге жасауға болмайды. Жүкті әйелдерге рентгеноскопия қолданбай, ультрадыбыс көмегімен жасау қажет.

Имплантацияланатын кардиовертер-дефибрилляторлар (ИКД)

Дефибрилляторлар – жүрекке электрлік импульс немесе соққы жіберу арқылы қалыпты жүрек соғуын қалпына келтіретін құрылғылар. Олар аритмияның, біркелкі емес немесе тым баяу немесе тым жылдам жүрек соғысының алдын алу немесе түзету үшін қолданылады. Дефибрилляторлар, егер жүрек кенеттен тоқтап қалса, жүрек соғысын қалпына келтіре алады.

Дефибрилляторлар  түрлері түрлі тәсілдермен жұмыс істейді. ИКД адам өміріне қауіп төндіретін аритмия қаупі жоғары адамдар арасында кенет жүректен болатын өлімнің алдын алады. Ол кеуде тұсына тері астына хирургиялық жолмен орналастырылады. Дефибриллятормен өмір сүруге үйрену үшін уақыт қажет.

Электрокардиостимуляторлар (ЭКС)

Кардиостимулятор – жүректің қалыпты жиілікте және ырғақта соғуына көмектесу үшін электр импульстерін жіберетін шағын құрылғы. Кардиостимуляторларды жүрек камераларының синхронды түрде соғуына көмектесу үшін де пайдалануға болады, осылайша жүрегіңіз денеңізге қанды тиімдірек айдай алады. 

Кейінгі уақытта жүректің ішіне орнатылатын өте шағын көлемді кардиостимуляторлар пайда болды. Біздің елімізде де бұл кішкене көлемді электродсыз ЭКС халыққа қолжетімді. Жалпы, әлемде оның сирек қолданылуының себебі бағасы жағынан аса қымбат болуында. Ол әдеттегі ЭКС орнату мүмкін болмаған жағдайда ұсынылады және ол науқасқа физикалық және эмоционалдық жағынан жағымсыз әсерлер азырақ туындатады.

КЕРЕК КЕҢЕС

     Дәрігерлер аритмияны тудыратын нәрсеге байланысты келесі сақтық шараларын ұсынады: 

• Кардиостимулятордынемесе имплантацияланатын дефибрилляторды орнынан жылжытуы мүмкін контактілі спорт түрлерінен аулақ болу;
• ЭКС немесе ИКД имплантациясынан соң жүзу немесе сүңгу сияқты қарқынды жаттығулардан аулақ болу (әсіресе, отадан кейінгі алғашқы 3 ай ішінде);
• Егер тахикардия болса кофеде, шайда және шоколадта болатын кофеиннен аулақ болу немесе оларды шектеу;
• Кенеттен болатын стрестерді немесе қатты дыбыстарды болдырмау үшін дабыл мен телефон қоңырау үндерін өзгерту; 
• Рецепсіз берілетін дәрі-дәрмектерді, тағамдық қоспаларды немесе суық тиюге және аллергияға қарсы дәрі-дәрмектерді қабылдамас бұрын дәрігеріңізбен кеңесу. 

 Салауатты өмір салты

Ағзадағы асқыну қаупін азайтуға көмектесу үшін өмір бойы салауатты өмір салтын ұстанған абзал. Олар: салауатты салмақты мақсат ету; жүрекке пайдалы тағамдарды таңдау; тұрақты физикалық белсенділікпен айналысу; стресті басқару; темекіні тастау. 

Сонымен қатар, дәрігердің барлық тағайындауларын сақтап, егер дәрігер сізден талап етпесе, кез келген дәрі қабылдауды тоқтатпау керек. Егер депрессия, бас айналу немесе жүрек соғуы сияқты дәрі-дәрмектердің жанама әсерлері болса, дәрігерге айтқан жөн. Кейбір дәрі-дәрмектер қан қысымының төмендеуіне немесе жүрек соғу жылдамдығының төмендеуіне әкелуі мүмкін немесе жүрек жеткіліксіздігін нашарлатуы мүмкін. Дәрігермен сөйлеспей, дәрі қабылдауды тоқтатпаңыз. Психикалық денсаулығыңызға да қамқорлық жасаңыз. Аритмиямен өмір сүру қорқынышты, алаңдаушылықты, депрессияны және стрессті тудыруы мүмкін. Егер сіз депрессияда болсаңыз, сізге өмір сүру сапасын жақсартатын дәрілер немесе басқа емдеу қажет болуы мүмкін. Отбасы мен достардың қолдауы да стресс пен алаңдаушылықты жеңілдетуге көмектеседі.