Тұтынушылардың құқықтарын қорғау саласындағы заңнама нормаларын білесіз бе?
Алматы қаласы бойынша Сауда және тұтынушылардың құқықтарын қорғау Департаментінің басшысы Данияров Геннадий айтуы бойынша қазіргі уақытта ведомствоға 6000 – нан астам өтініш келіп түскен.
Олардың жартысынан көбі жазбаша түрде, сондай-ақ тұтынушылар Департаментке телеграм-боттың цифрлық платформалары, жедел желі телефондары арқылы шағымдармен жүгінеді екен, деп хабарлайды аlmaty-akshamy.kz.
"Келіп түскен өтініштерді талдаудан Алматы қаласында бөлшек саудада тұтынушылардың құқықтары жиі бұзылады. Жалпы, осы саладан басқа, халықты тұрмыстық қызметтердің сапасыз ұсынылуы, электрондық сауда саласында, тауардың мәлімделген қасиеттерге сәйкес келмеуі, оны уақтылы жеткізбеу, сондай – ақ тұтынушыларды дауларды сотқа дейін реттеу тәсілдері қызықтырады", - деп атап өтті Данияров Геннадий.
Шағымдардың көбеюі тұтынушылардың құқықтық сауаттылығының артуына байланысты, тауарды сатып алу сәтсіз болған жағдайда, олар қайда жүгіну керектігін біледі, өйткені кәсіпкерлер тұтынушылардың құқықтарын қорғау жөніндегі заңнаманы сақтау үдерістерінде аса жауапты болды, деп есептейді Алматы қаласы бойынша СЖТҚҚД-нің басшысы.
Тұтынушылар үшін де, кәсіпкерлік субъектілері үшін де құқықтық сауаттылықты арттыру үшін Алматы қаласы бойынша СЖТҚҚД-нің қызметкерлері жергілікті атқарушы органдар, кәсіпкерлер палатасы өкілдерінің, кәсіпкерлердің қатысуымен ақпараттық түсіндіру іс-шараларын, сондай-ақ тұтынушылардың құқықтарын қорғау ұйымдарымен бірлесіп ашық есік күндерін өткізеді.
Жиі қойылатын сұрақтар бойынша заңды ұсыныстар берілген:
Шектеулер сақталмаған жағдайда кәсіпкердің тұтынушыны олардың аумағына кіргізбеуге құқығы бар ма?
Ол үшін Қазақстан Республикасының аумағында жоғары заң күші бар актіге назар аударған жөн.
ҚР Конституциясының 39-бабының 1-тармағына сәйкес адам мен азаматтың құқықтары мен бостандықтары тек заңдармен және конституциялық құрылысты қорғау, қоғамдық тәртіпті, адамның құқықтары мен бостандықтарын, халықтың денсаулығы мен имандылығын қорғау мақсатында қажет шамада ғана шектелуі мүмкін.
Осыған байланысты шектеулер конституциялық құрылысты қорғау, қоғамдық тәртіпті, адамның құқықтары мен бостандықтарын, халықтың денсаулығы мен имандылығын қорғау мақсатында, егер бұл туралы ҚР нормативтік құқықтық актілерінде тікелей көрсетілсе ғана, құқықтық акт нормасының өзіне міндетті сілтеме жасап және дәйексөз келтіре отырып табылуы мүмкін.
Бұдан басқа, ҚР Кәсіпкерлік кодексінің 8-бабының 1-бөлігіне сәйкес бәсекелестікті шектеуге немесе жоюға, тұтынушылардың құқықтары мен заңды мүдделеріне қысым жасауға, жосықсыз бәсекелестікке тыйым салынатынын атап өткен жөн.
Бұл ретте "Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы"ҚР Заңының 8-1-бабы 2-тармағының 3) тармақшасына сәйкес сатушы қосымша жүктеген өтеулі тауарлар бойынша тұтынушының міндеттерін белгілеу шарт жасасу кезінде тұтынушылардың құқықтарын бұзатын және оларға қысым жасайтын шарт деп танылады.
Сатушылар мәміле сипаттамасында қарастырылмаған қосымша тауарларды жүктей ала ма?
Тұтынушылардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау мәселелері бойынша, атап айтқанда сатушы қосымша жүктеген ақылы тауарлар бойынша ақпарат ұсыну мақсатында Қазақстан Республикасы Заңының 8-1-бабы 2-тармағының 3) тармақшасына сәйкес Қазақстан Республикасының «Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы» шарт жасасу кезінде тұтынушылардың құқықтарын бұзатын және бұзатын шарттар сатушы төлеген тауарлар бойынша тұтынушының қосымша жүктеген міндеттерін белгілеу болып табылады.
Заңның осы бабының 1-тармағына сәйкес сатушы тұтынушымен жасалған шартқа тұтынушының құқықтарын бұзатын және оларға қысым жасайтын талаптарды енгізбеуге тиіс.
Кәсіпкер тауарды өткізу орнында уәкілетті орган және тұтынушылық дауларды сотқа дейінгі реттеу субъектілері туралы ақпаратты орналастыруға тиіс пе?
Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы қолданыстағы заңның 33-2 - бабына сәйкес-сатушы тауарды өткізу орнында уәкілетті органның және тұтынушылық дауларды сотқа дейінгі реттеу субъектілерінің байланыс деректерін (мекенжайы мен телефон нөмірін), сондай-ақ тұтынушының өз бұзылған құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау үшін оларға немесе сотқа жүгіну құқығы туралы ақпаратты орналастыруға міндетті.
Тауарды электрондық коммерция арқылы өткізген кезде сатушы уәкілетті органның және тұтынушылық дауларды сотқа дейінгі реттеу субъектілерінің байланыс деректері (мекенжайлары мен телефон нөмірлері) туралы ақпаратты уәкілетті органның ресми интернет-ресурсына сілтеме жасау және сондай-ақ тұтынушының өз бұзылған құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау үшін оларға немесе сотқа жүгіну құқығы ақпараттық-коммуникациялық технологиялар арқылы көрсетуге міндетті.
Сатушы (дайындаушы, орындаушы) пайдаланатын интернет-ресурста оның байланыс деректері (нақты мекенжайы мен телефон нөмірі) туралы ақпаратты орналастыру міндетті.
