Тамақ қалдығы ауаны қатты ластайды
Әлемде жыл сайын 52 миллион тонна ет қоқысқа тасталады.
Тағам қалдықтары ауаға көмірқышқыл газынан да 20 есе күшті парниктік газ, метан бөліп шығарады. Әсіресе ет өнімдері, деп хабарлайды Almaty-akshamy.kz 24.kz-ке сілтеме жасап.
Австралияда жыл сайын 123 тонна қой, сиыр, доңыз және тауық еті ысырап болады. Food Innovation Australia Limited (FIAL) дерегі бойынша, бұл экономикаға 36,6 миллиард АҚШ доллары көлемінде шығын әкеледі.
АҚШ, Үндістан, Оңтүстік Африка, Бразилия елдерінде де жағдай осылай. Австралия ғылыми-зерттеу орталығының ғалымдары осынша еттің қоқысқа тасталу себебін былай түсіндіреді:
Жануар еті тез бұзылады. Сондықтан оны тасымалдау кезінде, өзінің қалыпты температурасын сақтамаса шіріп кетеді. Мейрамханалар мен дүкендердің қабылдамауы содан. Әрі оған мал арасында тарайтын індеттер де әсер етеді.
«Өнеркәсібі дамыған елдерде тағам қалдықтарының құны 700 млрд долларға жетіп жығылса, дамушы елдерде бұл көрсеткіш 300 млрд доллар. Бүкіл әлемдік банктің болжамы бойынша, табысы орташа елдерде тағам қалдығының мөлшері 2025 жылға қарай 50%-ға жетпек», - дейді Австралия ғылыми-зерттеу орталығының маманы Колин Макмиллан.
Әлемде жыл сайын 4 млрд.тонна астық өндіріледі. Оның 40 пайызы босқа ысырып болып жатыр. Мәселен, Былтыр Үндістанда 21 млн.тонна бидай дұрыс сақталмаудың әсерінен босқа шіріп кеткен. Британиялық ғалымдар келтірген статистикаға сүйенсек, жеміс-жидек пен көкөнөстің 40 пайызы өндірушіден тұтынушыға жетпей, жарты жолда қалып қояды. Бұл жеткізудің дұрыс жолға қойылмауы, жаман жолдар мен ауа райының қолайсыздығынан туындайды дейді, сарапшылар.
«Азық-түлік саласындағы "сатып ал-пайдалан-лақтыр" деген қатып қалған қағидатты бұзу керек. Жаһандық агроөнеркәсіпте адамзат денсаулығы мен қоршаған ортаның жағдайы басты назарда тұруы тиіс», - дейді Халықаралық азық-түлік және ауылшаруашылық ұйымының директоры Цюй Дунъюй.
Қазір әлемнің 58 мемлекетінде 260 млн-ға жуық адам тамаққа мұқтаж. Ғаламдық жылыну, экономикалық дағдарыстар, кешегі пандемия миллиондаған адамның қалыпты өмір сүру дағдысын бұзды. Ашаршылықтан көз ашпай келе жатқан Ауғанстан, Йемен, Нигерия, Сирия, Судан, Эфиопия елдерінде әскери қимылдардың жалғасқанына көп жыл болды. Салдарынан бейбіт тұрғындар бір орында тұрақтап кәсіп ете алмай, бас сауғалауға мәжбүр.
Бір ғана мысал. Қазір адамзат Таяу Шығыстағы аштыққа куә болып отыр. Халық тіпті жануарлар жейтін жем-шөпті жеуге көшкен. Біріккен Ұлттар Ұйымының мәліметіне қарағанда, былтыр дүниежүзінде қарулы қақтығыс пен қуғын-сүргіннен босқынға айналғандар саны 100 млн асқан. Олардың жартысынан көбі азық-түлік тапшылығы жайлаған елдердің азаматтары.
