Каталония тәуелсіздік үшін күресе береді

Әшірбек АМАНГЕЛДІ,

«Алматы ақшамының» саяси шолушысы

Жұртшылық   Каталонияда өткен жылы болған оқиғадан хабардар. Қыс­қаша еске түсіре кетсек, Испанияның солтүстік шығысындағы осынау  авто­номиялық өңірде  2017 жылдың  1 қазанында  тәуелсіздік жөнінде рефе­рендум өткізіліп, дауыс беруге қаты­нас­қан 5,34 млн.   халықтың  90 пайы­зы  егемендікті жақтап дауыс берген еді. Арада бір айдай уақыт  өтісімен осы мәселені Каталония парламенті  қарап, онда 72 депутат қолдап, 10 депутат қарсы шығып,  екі депутат дауыс беруден бас тартып, нәтиже­сінде  тәуелсіздік туралы  қарар қабылданған.

Алайда, Испания үкіметі мұны ел Конституциясының 155-бабына қай­шы деп тауып, Каталония парла­ментін таратып,  Женералитет (үкімет) басшысы Карлес Пучдемонды қызметінен босатқан. Және де тікелей орталықтан басқару тәртібін енгізіп, автономияның  уақытша басшысы етіп, вице-премьер Сорайя Саенс де Сантамария ханымды тағайындаған. Бұл сөзсіз егемендікті жақтайтын каталониялықтардың наразылығын тудырған. Осыған байланысты  Ката­лония президенті Карлес Пучдемон шет елде бой тасалауға мәжбүр болды.

Бір айта кететіні, Каталонияның  тәуелсіздікке ұмтылған  әрекетін АҚШ, Германия, Франция, Ұлыбри­тания, сондай-ақ  Сербия, Молдавия  және  Украина елдері қолдамады. Ал Қазақстанның Сыртқы істер минис­трлігі: «Каталониядағы жағдай тікелей Испанияның  ішкі ісі, ол сол елдің заңнамасы шеңберінде шешілуі тиіс. Қазақстан  Испаниямен қарым-қаты­наста  оның егемендігі мен террито­риялық тұтастығын құрметтейді» деген  ұстаным білдірді.

Міне, содан бері де жеті айдай уақыт өтіп, көпшіліктің көкейінде: «Каталонияның ендігі тағдыры қандай болмақ?» деген  күптілеу сауал тұрған.

Жуырда Каталония парламентінде  автономия женералитетінің  (үкіметі­нің)  жаңа басшысын сайлау шарасы өткізіліп,  қорытындысында депутат­тар­дың  66-ы  қолдап, 65-і  қарсы бол­ған, 4-і қалыс қалыс қалуымен  бұрың­ғы  президент Карлос Пучдемон басқарған «Бәріміз бірге Католония үшін!»  каолициялық партиясының өкілі  55 жастағы  Ким Торра (Quіm Torra)  жеңіске жетті. Сөйтіп, автоно­мияда  орталық Испания үкіметінің тікелей басқару тәртібі тоқтатылды.

Каталония женаралитетінің жаңа басшысы Ким Торра  алғашқы  әре­кеттерімен  Испания билігінің  қол­жау­лығы бола қоймайтынын  байқат­ты. Ким Торра ант беріп, қызметке кірісу салтанатында сөйлеген сөзінде  өзінің  Каталония халқына адал қызмет етенін, өзіне дейінгі  Карлес Пучдемон басқарған үкіметтің заңды  төрағасы екенін, республика түрін­дегі тәуелсіз мемлекет құруға ұмты­латы­нын, осы жолда Испанияның жаңа премьер-министрі Педро Сачес­пен келелі келіссөздер жүргізетінін, Мад­рид пен Барселонаның  текетіре­сін біржолата жою қажеттігін айтты. Десе де, өзін қызметке тағайындау жө­нін­дегі жар­лыққа қол қойған Испа­ния королі VІ Филиппті және ел Консти­ту­ция­сын­ бірде-бір рет ауызға  алмады.

Осы айтылғанның бәрі сайып келгенде,  қайсар да бірбеткей Ката­лония халқының  әлі де тәуелсіздіктен үміт үзбейтінін, бұл бағытта күресті жалғастыра беретінін  аңғартады.

Бұған қоса, әлемнің әр түкпірінде  «Каталониядағы жағдайды  қалай болар екен?» деп бақылап, әрі үміт­теніп отырған халықтар баршылық. Өзгелерді айтпағанда, Еуропаның өзінде  бас көтеріп, тәуелсіздікке қол жеткізу: шотландиялықтар, баскілер, корсикалықтар, фламандиялықтар, силездіктер, венециялықтардың да талайдан бергі арманы.

Ақшамның анықтамасы:

Ким Торра (Quіm Torra) — 1962 жылдың 28 желтоқсанында Каталонияның  Бланес қаласында дүниеге келген. Көп өтпей оның отбасы автономия орталығы Барселонаға қоныс аударған. 1985 жылы Барселонадағы университеттің Заң факультетін бітіріп,  еңбек жолын адвокатура басқармасында бастаған. 1987—2007 ж.ж. Швейцариядағы Wіnterthur сақтандыру компаниясында адвокаттық қызмет атқарған. 2008 жылы Испа­нияға оралып, Contra Vent Edіtors баспасын құрған. 2011—2014 ж.ж. Каталонияның тәуел­сіз­дігіне қол жеткізу мақса­тын­дағы «Егемендік және әділеттілік» ассоциациясын басқар­ған. 2011-2012 ж.ж. Испаниядан саяси тәуелсіздік алу міндетін қойған «Ұлттық Каталония ассамб­лея­сы» ұйымының белсенді мүшесі болды. 2013—2015 ж.ж. каталон тілі мен мәде­ниетін насихаттайтын Omnіum Cultural қоғамдық ұйымының вице-прези­денті  және президенті қызметін атқарды. Әлі де сол ұйымда директорлар кеңесі­нің мүшесі. 2015 жылдан «Revіsta de Catalunya» журналының директоры. Жур­нал беттерінде эссе мен сыни мақалалар, библиографиялық шолулар жариялап тұрады. 2016-2017 ж.ж. Каталония үкімет құрған Заманауи тақырыптық зерттеулер  орталығына жетекшілік етті. 2017 жылғы желтоқсанда «Бәріміз  бірге Каталония үшін!» коалициялық сепаратистік партия­сынан  парламентке депутат болып сайланды. 2018 жылғы 18 мамырдан Каталония женера­литетінің  (үкіметінің) төрағасы.

Ким Торра  Каталония тарихы мен журналистика саласына арналған бірне­ше кітаптың авторы. 2009 жылы «Каталонияға өзгеше саясат» кітабы үшін  Кар­лес Рахол сыйлығына ие болған. Үйленген, үш баласы бар.