БҰРСА ҚАЛАСЫНЫҢ ТАРИХЫ
Бұрса - Оңтүстік Мәрмәр теңізінің інжу-маржаны, Түркияның 4-ші ірі қаласы. Өркениеті 8500 жыл бұрын және неолит дәуірінен басталады. Туризмнен бөлек, құнарлы жерлері, ауыл шаруашылығы, тарихи мәдени құндылықтары және табиғи сұлулығы бар күшті индустриялық қала.
Бұрса біздің эрамызда карфагендік қолбасшы Ганнибал Барсаның кеңесімен салынған. Ол өз сарбаздарының көмегімен 3400 метрлік дуалмен қоршалған қалаға айналды. Ол Битиния императоры Прусийдің құрметіне Пруза деп аталды. Бұрса сүйенген Улудаг сол кезде маңызды болғаны сонша, қала аты Улудагтан бөлек айтылмай, Олимпос ад Пруса ретінде аталды. Бұрса – Прус атауының уақыт өте келе өзгеруі.
Битиниядан кейін Рим және Шығыс Рим дәуірінде өмір сүрген Бұрса бұл кезеңдерде императорлар үлкен мән беріп, моншаларына моншалар қосып салып, қалпына келтіру жұмыстарымен абаттандырылған.
Бұрса Римнің көзі болғанымен, 20 жылдан астам қоршаудан кейін Орханғазы сұлтаны жаулап алып, Осман империясының астанасы болғаннан кейін, әсіресе көкөніс пен жеміс-жидек өсіру және ат қораларының арқасында тарихи құндылыққа ие болды. Шекарасы 20 миллион км²-ден асатын жаңадан құрылған Бұрса Осман империясының алғашқы астанасы және алғашқы 6 сұлтанның соңғы демалыс орны болып табылады. Стамбұл астана болғаннан кейін Османлы тарихында Салтанат-и Кадиме (тұрақты астана) деп аталды.
ГАСТРОНОМИЯ
Улудагтан ағатын жүзден астам бұлақ суымен қоректенетін және қала орталығынан тауға жарты сағатта және теңізге жарты сағатта жетуге болатын Бұрсаның құнарлы жазығында қарқынды егіншілік жүргізілуде. 2023 жылдан бастап географиялық белгісі бар 25 өнімі бар Бұрса әртүрлі аймақтардан келген көші-қонды Османлы сарайының тағамдарымен араластырып, бірегей гастрономиялық мәдениетті қалыптастырды. гастрономия, бұрса кебабы, лаваш котлеттері, каштан кәмпиттері, жүзім шырыны, грек жаңғағы қосылған түрік ләмдері, тахини лавашы және сүт халвасы; Фарфор, жібек және пышақтар ең танымал ауылшаруашылық қазыналарының қатарына түйе алмұрт, қара інжір, зәйтүн, құлпынай, пияз, көкжидек және шабдалы жатады.
ТАБИҒАТ ЖӘНЕ ТЕРМАЛДЫҚ ТУРИЗМ
Бұрса және оның аймағы Рим дәуіріндегі термалды бұлақтарда табылған емдік термалды сулары арқасында тәжірибе мен құзыретке ие аймақ.
115 км жағалау сызығымен Бұрса; Улудаг сарқырамаларымен, көлдерімен, каньондарымен, кемпингтерімен және қысқы спорт орталығымен танымал болғанымен, бұл табиғи ғажайып және шытырман оқиғаларға, адреналинге және табиғат әрекеттеріне толы қала.
ДІНИ СЕНІМ ЖӘНЕ ТУРИЗМ
Бұрса – әртүрлі діндердің тоғысқан нүктесі және олардың әрқайсысы үшін ерекше естеліктері бар өмір сүру кеңістігі. Р.С. 5-8 ғасырлар арасында Шығыс Римдіктердің қуғын-сүргінінен және икондармен соғыстардан аман қалған монахтар Улудагта тұрып діни іс-әрекеттерін жалғастырды. 1-ші және 7-ші кеңестер өткізілген Изник христиан әлеміндегі үшінші маңызды қоныс болып табылады. Орханғазыны жаулап алу қозғалысына қатысқан Алперенлер өз жақтастарымен бірге Улудаг пен Бұрсаның әртүрлі жерлеріне қоныстанды. Османлы жеріндегі мәдениет пен исламдық ояну ерекше әсер еткен I Баезид тұсында Таяу Шығыс пен Орта Азиядан ғалымдар, қамқоршылар және құрметті адамдар Бұрсаға қоныс аударды. Бұрса діни туризмге бағытталған, 250-ден астам тарихи мешіттері, үйлері, қабірлері, маңызды діни тұлғалары, қала орталығындағы шіркеулері және еврей орамында аудандары мен синагогалары бар қала.
БҰРСА ӨНДІРІС ҚАЛАСЫ
Бұрса мемлекет алдындағы беделді орнын сақтай отырып, бір жағынан көкөніс, жеміс-жидек, дәнді дақылдар, жібек, пышақ және плитка өндіруді жалғастырып, еңбекқор қала болу ерекшелігін атап өтті. Бұл тиімділік 19 ғасырда Бұрсада басталған индустрияландырудың алғашқы іздерін көрсетеді. Ал жаңадан жарық көрген Түркия Республикасы ғасырлар қоржынынан нәр алған бұл жағдайға бей-жай қарамай, индустрияландыру қозғалысында Бұрсаны да назардан тыс қалдырмайды. Бүгін Бұрса Түркияның жетекші экспорттық қалаларының бірі болып табылады, қаланың түкпір-түкпіріндегі 18 түрлі ұйымдасқан индустриялық аймақтарда азық-түлік өнімдерін өңдеуден автомобильге, тоқыма өнеркәсібінен логистикаға дейін ондаған түрлі өндіріс пен бизнес бағыттары бар.
БҰРСА - ЮНЕСКО ҚАЛАСЫ
Плиткалар Бұрсада Рим, Шығыс Рим және Селжук кезеңдерін көрген және бүгінгі күнге дейін сақталған. Шыны өнеркәсібі Бұрсада Рим, Шығыс Рим және Селжук кезеңдерінде жалғасын тауып, Османлы дәуірінде көркемдік шыңына жетті. Изник аймағында глазурь техникасымен жасалған және ең шебер қолдармен боялған кварцты тастан жасалған плиткалар өндірісі жұмыс істеп тұр. Изник мектебінің плиткалар өнері және дизайны кафедрасында М.Ю. Ұлыдағ университеті және Бұрса қалалық муниципалитетінің кәсіби курстары (BUSMEK) плитка өнері, плитка дизайны және кескіндеме бойынша академиялық және практикалық білім береді.
6 600 ЖЫЛДЫҚ ДӘСТҮР: ЖІБЕК
Баязид тұсында Ираннан келетін жібекке квота белгілеу арқылы Османлы географиясында Бурсада өндіріле бастаған Бұрса жібегі көп ұзамай дүние жүзіндегі ең танымал және сапалы жібек болды. Осы себепті әлемдегі ең көне сауда жолы саналатын Жібек жолының Азия құрлығындағы соңғы аялдамасы 14 тарихи қонақ үйі мен 24 тарихи базары бар Бұрса Ханлар аймағы болды. Көптеген жылдар бойы жібек нарығында шешуші фактор болған. Бұрса қалалық әкімшілігінің көмегі мен қолдауымен ауылдарда жібек өсіруді ынталандырады және қолдауды жалғастыруда. BUSMEK Umurbey жібек өндірісі және дизайн орталығында оқумен қатар жібек өндірісі де бар.
БҰРСА ПЫШАҒЫ
Ғасырлар бойы Османлы армиясының Бұрса болатының қос суаруымен қылыш шығарған Бұрса Османлы дәуірінде де, Түркия Республикасында да өндірісін тоқтатпаған әйгілі пышақтарымен әйгілі қала болды.
2014 жылы «Сұлтандар кешендері, тарихи базар, Ханлар ауданы және Османлы Жұмалықызық ауылы бар Османлы мемлекетінің дүниеге келуі» деген атпен 2014 жылы ЮНЕСКО-ның Дүниежүзілік мұра тізіміне енгізілген. Бұрса да ЮНЕСКО-ның материалдық емес әлеміне енгізілген. 700 жылдық көлеңкелі ойын мәдениеті бар мұра тізімі Карагөз Хачиват – бұл көлеңкелер ойыны. Тұрақтылықты мұқият қорғайтын плитка, жібек және пышақ өндірісінің арқасында 2021 жылы ЮНЕСКО-ның Шығармашылық қалалар желісіне енгізілген Бұрса 2022 жылдан бері ЮНЕСКО-ның оқу қалалары тізімінде өз орнын алды. Сонымен қатар, 2022 жылғы Түрік әлемінің мәдени астанасы миссиясын сәтті орындап, туды табыстады.
Бір сөзбен айтқанда, Бұрса – алуан мәдениеттер бояуы, өндіріс орны, құнарлы жерлер елі, сауда жолдарының аялдамасы, наным-сенімдердің бейбіт тыныштығы және тарихтың тамырлы мұрағаты. Бұрса қала емес -жер жұмағы.
