Санақ маңызды статистикалық жұмыс қана емес, сонымен қатар саяси оқиға
Бүгін, 8 қарашада Қазақстан статистикасының құрылғанына 101 жыл толып отыр.
Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы Мемлекетаралық статистика комитетінің төрағасы, Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығына қатысушы мемлекеттердің статистикалық қызмет басшылары кеңесінің мүшесі Соколин Владимир Леонидовичтің айтуынша, осы кезеңде қазақстандық статистика 15-орыннан 4-орынға көтерілген, деп хабарлайды Almaty-akshamy.kz
«Бүгін, 8 қарашада Қазақстан статистикасының құрылғанына 101 жыл толып отыр. Мен КСРО Орталық статистика басқармасында 26 жыл бойы қазақстандық статистикаға жауапты болғанымнан бері Қазақстандағы әріптестеріммен ұзақ уақыт жұмыс істеп келемін. Сол кезеңде қазақстандық статистика 15-орыннан 4-орынға көтерілді. Одан кейін РосСтатты 11 жыл басқардым, қазір Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы Мемлекетаралық статистикалық комитетін басқарамын. 2021 жылдың 30 желтоқсанында ТМД Статистика комитеті өзінің 30 жылдығын атап өтеді және айта кету керек, әлемде толығымен тәуелсіз екі ғана мемлекетаралық статистикалық ұйым бар - бұл тек біз және ЕуроСтат (Еуропалық Одақтың статистикалық басқармасы). ТМД Статистика комитетінің міндеті- ұлттық статистикалық қызметтерге статистикалық жұмыстың әдістемесі мен дербес құруы бойынша кеңес беру болып табылады», -дейді Владимир Соколин.
Қазір Қазақстан өзінің саясатын, стратегиясын дербес анықтайды және соған қарамастан, қазақстандық статистиканың бүгінгі таңда мемлекеттік басқарудың барлық басқа функцияларына қарағанда, бір өте тән және ерекше белгісі бар. Мәселе мынада, барлық статистикалық қызметтер бүгінде біз халықаралық стандарттар деп атайтын әдістеме бойынша жұмыс істейді. Барлық статистикалық жұмыстар, қандай да бір жолмен, өздерінің халықаралық стандартына негізделген, мүмкін, құқық бұзушылық статистикасын қоспағанда. Қазақстанда жүргізілген халық санағы бүгінде бәріміздің халықаралық стандарттарға сай жұмыс істеп жатқанымыздың жарқын мысалы. Айтпақшы, халық санағы 50-ші жылдардан бастап әлемнің барлық ұлттық статистикалық қызметтерінде жүргізілген алғашқы нақты статистикалық жұмыс болып табылады және Біріккен Ұлттар Ұйымының статистикалық бөлімі бүкіл жер шарындағы халықтың демографиялық болжамына жауап береді.
Санақ барлық елдерде өтіп жатқанын білесіз және Ковидке қарамастан, 2020 жылы АҚШ, Қытай, Үндістан сияқты ірі елдер санақ жүргізіп үлгерді. ТМД елдерінде пандемиядан кейін Қазақстан бірінші болып халық санағын жүргізді, кейін Ресей, ал келесі жылдың басында Қырғызстан санақ жүргізеді деп күтеміз. Мен статистика саласында жүргеніме 50 жыл болды және өз жұмысымнан халық санағы ең маңызды және ең күрделі ұйымдастырушылық міндет екенін және ол тек статистиканың ғана міндеті емес, ең алдымен тұтастай алғанда елдің саяси міндеті екенін білемін. Өйткені биліктің барлық тармақтарының шешімінсіз, барлық министрліктер мен ведомстволардың қатысуынсыз халық санағын жүргізу мүмкін емес, бұл өте күрделі мәселе.
Мәселен, елдегі президенттік сайлауға сайлаушылардың 60-70 пайызы келсе, билік мұны жақсы нәтиже дейді. Ал біз, статистиктер үшін 70% - бұл жұмыстың толық сәтсіздігі. Біз үшін респонденттердің 100% қатысуы керек, біз барлығын қамтуымыз керек, санақтың күрделілігі де осы. Қазақстандық статистика мамандары ТМД елдерінде алғашқылардың бірі болып респонденттердің сұрақтарға өз бетімен жауап беруінің онлайн форматын қолданды, бұл санақтың болашағы деп ойлаймын. Тәжірибе көрсеткендей және бұл бағытта Ковид өз үлесін қосты, статистикалық жұмыстарды жүргізудің осындай мүлдем жаңа технологиялық әдістеріне көшу қажет болады.
Қазақстанда бұл Кеңес Одағы ыдырағаннан кейінгі үшінші ұлттық халық санағы деп айта аламын, мен өз әріптестерім-статистиктерге алаңдадым, өйткені олардың алдында ең қиын міндет тұрды, бірақ менің әріптестер-статистиктерімнің жұмыстары сәтті орындалып жатқанын көріп отырмын, әрине, қиыншылықтар мен қиындықтарсыз емес, бірақ олар өз мақсатына жетті.
Мен барлық қазақстандық статистиктерге жұмыстарыңызға сәттілік тілеймін, өйткені мен сіздермен жұмысымыздың қаншалықты қиын екенін білемін және бұл жұмыс үшін біз әрқашан лайықты алғыс ала бермейміз, бірақ бұл шын мәнінде маңызды, қажет, сондықтан сәттілік және барлығыңыз статистикада ұзақ жылдар бойы қалуыңызды тілеймін!
