Алматыда жазатайым өндірістік жарақаттан сақтану мәселелері талқыланды
Алматы қалалық Еңбек инспекциясының ұйымдастыруымен 23 тамыз күні еңбекті қорғау жөніндегі республикалық ғылыми-зерттеу институтының, кәсіподақтар мен сақтандыру компаниялары өкілдерінің қатысуымен семинар-жиналыс өтті. Cондай-ақ, семинарға 20-дан астам жеке кәсіпкерлік субъектісі мен мемлекеттік сектор субъектілері де қатысты. Бұл жиынға негізінен жұмысшылары жұмыс орнында оқыс оқиғаға ұшырап, өндірістік жарақат алған компаниялардың өкілдері шақырылған.
Семинар барысында қазіргі кезде жұмысшылардың қаншалықты өндірістік жарақат алатыны, жазатайым жағдайлардың негізгі себептері және оның алдын алу жөніндегі шаралар, қауіпсіз еңбекті қамтамасыз ету жөніндегі іс-қимыл жоспары, еңбек қауіпсіздігін және еңбекті қорғауды оқыту қағидалары, еңбек заңнамасын бұзғаны үшін әкімшілік және қылмыстық жауаптылық, мүгедектікті белгілеу және сақтандыру төлемдерін жүзеге асыру кезінде төленетін өтемақы тәртібі секілді өзекті мәселелер қаралды. Мұндай семинарлардың негізгі мақсаты – еңбек заңнамасын бұзудың алдын алу, қызметкерлердің еңбек құқығының сақталуын, сондай-ақ Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінде көзделген еңбекті қорғау және қауіпсіздік жөніндегі талаптардың сақталуын қамтамасыз ету.
Жиын барысында ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің Еңбекті қорғау жөніндегі республикалық ғылыми- зерттеу институтының «Оңтүстік» филиалы директорының міндетін атқарушы Владлена Шевцова жұмысшылардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі жоспарымен бөлісті.
Кездесуде қауіпсіздік пен еңбекті қорғауды оқыту ережелері айтылды. Ірі кәсіпкерлік субъектілері үшін жалпы кәсіптік құзыреттерді дамыту бойынша оқыту ұзақтығы 72 сағатты, арнайы кәсіптік құзыреттерді дамыту бойынша оқыту ұзақтығы 40 сағатты құрайды. Орта кәсіпкерлік субъектілері үшін – тиісінше 40 және 24 сағат, ал шағын кәсіпкерлік және микрокәсіпкерлік субъектілері үшін – 24 және 16 сағат. Оқытуды мемлекеттік қадағалау және бақылау органдарының мамандары, бейінді оқу орындарының оқытушылары және басқа да сарапшылар жүргізеді. Оқыту курстарын оқу орталықтары әлеуметтік әріптестік пен әлеуметтік және еңбек қатынастарын реттеу жөніндегі республикалық үшжақты комиссия ұсынатын бағдарлама негізінде әзірлейді.
Заңнама туралы айта келе, сарапшылар әкімшілік және қылмыстық жауапкершіліктің бар екенін еске салды. Еңбек кодексін ескермегені үшін және еңбек шартын жасаспай жұмысқа жіберу, жалақыны уақытында төлемеу, қатарынан екі жыл бойы еңбек демалысын бермеу, жұмыс уақытын заңсыз асыру, еңбек саласындағы кемсітушілікке жол беру, зейнетақы төлемдерін бұзу, міндетті әлеуметтік және медициналық сақтандыруды төлемеу секілді әкімшілік құқық бұзушылықтар үшін кәсіпкерлердің категориясына байланысты шамамен 20-120 АЕК аралығында айыппұл салынады.
Өндірістік жарақатты алдын алуға жасалған қадамдар
Өндірістік жарақаттану мәселелерін әлеуметтік әріптестік пен әлеуметтік және еңбек қатынастарын реттеу жөніндегі қалалық үшжақты комиссия қарайды. Жыл басынан бері қалалық үшжақты комиссияның 7 отырысы өткізіліп, онда еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау мәселелері қаралды. Әлеуметтік әріптестер Алматы қаласында 2021–2023 жылдарға арналған қауіпсіздік пен еңбекті қорғауды қамтамасыз ету бойынша «Қауіпсіз еңбек» бағдарламасын бекітті. 2021 жылы «Алматы қаласының Кәсіподақ орталығы» Аумақтық кәсіподақтар бірлестігімен өзара іс-қимыл және ынтымақтастық туралы Меморандум жасалды.
2019 жылғы 17 маусымда Женевада ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі Халықаралық әлеуметтік қамсыздандыру қауымдастығымен «Vision Zero» тұжырымдамасын ілгерілету туралы Меморандум жасасқан еді. «Vision Zero» – бұл үш бағытты өндірістің барлық деңгейлеріндегі қауіпсіздік, еңбек гигиенасы және қызметкерлердің әл-ауқатын біріктіретін профилактиканы ұйымдастыруға бағытталған сапалы жаңа көзқарас. Осылайша кәсіпорындарда еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі 1778 өндірістік кеңес құрылды, оның құрамына жұмыс берушілер мен жұмыскерлердің өкілдері кіреді.
«Қазақстан Республикасында 2025 жылға дейінгі қауіпсіз еңбекті қамтамасыз ету жөніндегі іс-қимыл жоспарын» орындау үшін кәсіпорындарда тапсырыс берушіден мердігерге дейін шарттық қатынастар шеңберінде жұмыс істеуін бақылау маңызды болып отыр. Әзірге Алматыда жұмысшылардың қауіпсіздігін толық қамтамасыз ететін кәсіпорындар аздау. Сондықтан еңбек адамдарының қауіпсіздігі мен құқығын қорғау мәселесіне әлі де бақылауды күшейту қажет.
ТАҚЫРЫПҚА ОРАЙ
Еркінбек ӘМІРҒАЛИЕВ,
Алматы қаласы Еңбек инспекциясы басқармасының басшысы:
Жұмыс беруші мен жұмысшы үшін де оңай емес
Кез келген өндіріс орнында, зауыт, фабрикаларда, құрылыс нысандарында, әуежай мен теміржолда да қарапайым жұмысшылар жазатайым жағдайға тап болып, жарақат алып қалуы әбден мүмкін. Тіпті, кеңседе отырып жұмыс істейтін адамдар да дәліздегі баспалдақтан тайып құлап, аяқ-қолын жарақаттап алуы ықтимал. Қысқасы, бұл кез келген адамның басында болатын жағдай. Жұмыс барысында адамның жарақаттанып қалуы жұмыс беруші үшін де, жұмысшы үшін де оңай емес. Мұндай жағдайда екі тарап та заң аясында әрекет еткені жөн. Сондықтан кәсіпорын басшыларына жұмысшылар мен жұмыс берушінің құқықтары, міндеттері жайлы мәліметтер беріп отырмыз. Олардың өндірістік жарақатты алдын алуға және өндірістік жарақат алған жағдайда қалай дұрыс әрекет етуге қатысты сұрақтарына жауап беруге тырысамыз.
Керек дерек.
* Алматы қаласы Еңбек инспекциясы келтірген деректерге сәйкес, 2022 жылдың 7 айында Алматыда өндірісте 49 жазатайым жағдай тіркелген (2021 жылғы көрсеткіш – 46). Өндірістік жарақат алған жұмысшылардың саны –
* 60 (2021 жылы 47 болған), Биыл 6 жұмысшы өндірістік жарақатының салдарынан қайтыс болған (өткен жылы * 3 адам), 20 адам ауыр жарақат алды (2021 жылы ауыр жарақат алғандар – 18), 34 адам жеңіл жарақаттанған (өткен жылғы көрсеткіш – 26). Өткен жылдың осы кезеңімен салыстырғанда, өндірісте жазатайым жағдайға ұшырағандар саны 28,2 пайызға көбейіп отыр. Ал өндірісте алған жарақатының салдарынан қайтыс болған адамдар саны екі есеге өскен.