Халықтың тұрмыс-тіршілігін жақсартуды бала тәрбиесінен бастау керек
Президент реформалары: айтылды – жасалды
Ұлт ұстазы Ахмет Байтұрсынұлы: «Халықтың тұрмыс-тіршілігін жақсартуды бала тәрбиесінен бастау керек, өйткені билік, басқару, халық тек біліммен түзеледі», деген. Осы өсиетке сәйкес, білім мен тәрбие саласындағы жұмыстардың сапасын арттыру, жан-жақты дамыту мәселелерін шешуге барынша назар аударылып, күш салынды.
Қазақстанда балалар бүкіл 19 миллион халықтың төрттен бір бөлігіне жуығын құрайды. Өткен жылдың өзінде 400 мыңнан астам сәби дүниеге келді. Мұндай демографиялық серпін әлеуметтік мәселелер туындатпас үшін балалар инфрақұрылымын дамыту, балалардың өсуі мен дамуына қолайлы жағдай жасау бойынша жүйелі, ойлы және қарқынды жұмыс қажет.
Өткен жылы 540-тан астам білім беру және қосымша білім беру нысандары, оның ішінде 150 мыңнан астам оқушыға арналған 250-ден астам жаңа мектеп ашылды. Бір айта кетерлігі, дәл Балалар жылында «Жайлы мектеп» жобасы бекітіліп, оның аясында 2026 жылға дейін 842 мың оқушыға арналған 400-ге жуық мектеп салу жоспарлануда. 2022 жылы 4,5 млн-нан астам бала (93%) түрлі шығармашылық, зияткерлік, спорттық іс-шаралармен, сауықтырумен және әлеуметтік шаралармен қамтылды.
Өткен жылы 1 100-ден астам жаңа спорт, денсаулық сақтау және мәдениет нысандары ашылды. Олардың арасында жақын қашықтықтағы өте сұранысқа ие спорт инфрақұрылымы – спорт сарайлары ғана емес, ауладағы спорт алаңдары, тұрғын үйлердегі шағын спорт залдары бар.
Тегін ыстық тамақпен қамтылған жасы кіші мектеп оқушыларының саны 10 пайызға ұлғайтылды. Мектеп асханалары мен жуынатын бөлмелердің сапасына қатысты өзекті мәселе де шешілуде.
252 оқушы халықаралық беделді пәндік олимпиадалардың жеңімпаздары мен жүлдегерлері атанды. Алғаш рет олардың жетістіктері мемлекет тарапынан қаржылай көтермеленді. Медальдер үшін берілген ақшалай сыйлықтың жалпы сомасы 73 миллион теңгені құрады.
Мемлекет басшысы бастамашылық еткен «Ұлттық қор – балаларға» бағдарламасын іске асыру тетіктері әзірленуде. Оның аясында Қазақстан Республикасы Ұлттық қорының инвестициялық кірісінің 50 пайызы кәмелетке толмағандардың әлеуметтік жинақ шоттарына аударылатын болады.
Ерекше қажеттіліктері бар балаларды қолдау жүйесі әзірленуде. Мүгедектігі бар адамдардың өмір сүру сапасын жақсарту мәселелері жөніндегі заңнама жаңартылды. Психологиялық-медициналық-педагогикалық консультациялар саны артты (қазір олардың саны 89). Ерекше қажеттіліктері бар балаларды түзетімдік қолдау бойынша мемлекеттік білім беру тапсырысы жүзеге асырылуда. 9 оңалту орталығы мен 48 инклюзиялық қолдау кабинеті ашылды. Әйелдер істері және отбасылық-демографиялық саясат жөніндегі ұлттық комиссия балаларды қорғау және жалпы әлеуметтік-демографиялық даму мәселелерімен жүйелі түрде айналысады.
Өткен жылы бұл маңызды құрылым күрделі жаңғыртудан өтіп, оның мүшелерінің құрамы толығымен жаңартылды, жұмыс істеу тәсілдері қайта қаралды, проблемалық мәселелердің шын мәнінде өзекті пулы қалыптасты. Ұлттық комиссия жұмысындағы басым бағыттар – аналар мен балалардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау, олардың денсаулығын қорғау, ана мен бала өлімін азайту, тұрмыстық зорлық-зомбылықтың алдын алу, мектеп жағдайында бұзақылықпен күресу, кәмелетке толмағандар арасындағы суицидтің алдын алу, балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету және т.б.
2022 жылы екі жаңа қызықты бастама қабылданды – Балалар амандығының индексін әзірлеу және өңірлерде балалар құқықтары жөніндегі уәкіл лауазымдарын енгізу. Бұл бастамаларды сапалы жүзеге асыру Қазақстанда балаларға шынымен «бауырмал» болатын, олардың амандығын сөзсіз басымдық ететін институттық ортаны қалыптастырады.
