Қазақстандық автомобиль өнеркәсібі 3,5%-ға дейін өсті
Бұл - жылдың алғашқы екі айының қорытындысының көрсеткіші.
Қазақстандық автоөндірушілер елдегі және әлемдегі дағдарыстық құбылыстарға қарамастан, өткен жылдардағы оң үрдісті сақтай алды, деп хабарлайды Almaty-akshamy.kz Finprom.kz сайтына сілтеме жасап.
Ұлттық экономика министрі Әлібек Қуантыров өңдеуші өнеркәсіп саласында машина жасау өнімдерін өндірудің серпінді өсімі қамтамасыз етілгенін бөлек атап өтті: көрсеткіш 9,2%-ға өскен, оның ішінде автомобиль өнеркәсібінде 10,2%-ға артқан.
Шынында да, соңғы жылдары автомобиль өнеркәсібі Қазақстан Республикасының өнеркәсібінде маңызды рөл атқарып келеді. Мәселен, ағымдағы жылдың екі айының қорытындысы бойынша, бұл салада ақшалай түрде 133,6 млрд теңгенің өнімі өндірілді (бір жыл бұрын 93,5 млрд теңге болған). Бұл қазірдің өзінде Қазақстан Республикасының машина жасау сегментіндегі жалпы өнім көлемінің 38,4%-ын құрайды.
Салыстыру үшін: жалпы 2021 жылдың соңында бұл көрсеткіш 32,1 пайызды құраса, бес жыл бұрын, 2016 жылдың соңында небәрі 9,9 пайызды құраған. Өз кезегінде машина жасау саласының өзі 2021 жылдың соңында Қазақстан Республикасының өңдеу өнеркәсібінің жалпы өнімінің 14%-ға жуығын қамтамасыз етті, бұл көрсеткіш бес жыл бұрын 9,4% ғана болған.
Анықтама үшін: жалпы алғанда, 2021 жылдың қорытындысы бойынша автомобильдер, тіркемелер мен жартылай тіркемелер секторындағы өндіріс құндық мәнде бірден рекордтық 739,1 млрд теңгені құрады. Саладағы өнеркәсіп өндірісінің өсімі жыл қорытындысы бойынша 24,3%-ға жетті.
Салыстыру үшін: жалпы машина жасау саласында өндіріс өсімі 20,4%, өңдеу өнеркәсібінде 5,5%, жалпы өнеркәсіп саласында бар болғаны 3,8% болды.
Осылайша, бүкіл әлемдегі «коронакриз», «жартылай өткізгіштер дағдарысы», жаһандық логистикалық проблемалар мен сектордың басқа да күрделі мәселелеріне қарамастан, қазақстандық машина жасау ісі бұрынғы қарқынын сақтап қалып отыр, ал елдегі «темір тұлпар» өндірісі рекордтар жаңартып келеді.
Екі айда елде 14,3 мың көлік, тіркеме және жартылай тіркеме шығарылды, бұл бір жыл бұрынғыдан 10 пайызға дерлік артық. Оның ішінде тек жеңіл автокөліктер саны – 12,4 мың, бұл жылына 7,2%-ға артық деген сөз.
Жалпы, өткен жылдың қорытындысы бойынша, бұл сектордағы өнім бірден 93,5 мың техника бірлігін құрады, бір жыл ішінде 20,8% артық, бұл қазақстандық автомобиль өнеркәсібі үшін жаңа рекорд. Тікелей жолаушылар вагондары 80,7 мың дана шығарылды, бұл жылына 24,5%-ға артық.
Қазақстандық автомобиль бизнесі қауымдастығының (АҚАБ) мәліметінше, Қостанайдағы «СарыарқаАвтоПром» зауытында 60 мыңнан астам көлік шығарылды, бұл бір жыл бұрынғыдан бір жарым есе көп. Бұл Қазақстан Республикасы көрсеткішінің 64,2 пайызын құрайды.
Тағы 26,7 мың жеңіл көлік пен жеңіл коммерциялық көлік Алматыдағы автоөндіруші кәсіпорындардан шықты, Шығыс Қазақстан облысында 4,3 мың бірлік, Ақмола облысында 1,6 мың бірлік техника шығарылды. Төмендегі картада Қазақстандағы автомобиль өнеркәсібінің негізгі өндірістері көрсетілген.
Қазақстандық автомобильдердің экспорттық жеткізілімі 2021 жылы 49%-ға өсіп, 12,1 мыңды құрады. Негізгі экспорттық бағыттар Ресей, Өзбекстан және Беларусь елдері.
Өз кезегінде республиканың өзінде қазақстандықтар 2021 жылы 117,6 мың жаңа автокөлік сатып алды, бұл бір жыл бұрынғыдан 25,9%-ға көп (93,4 мың болды). Қазақстан Республикасында сатылған үш автокөліктің екеуі Қазақстан Республикасында шығарылған: өткен жылы дилерлер 73,2 мың отандық және жеңіл коммерциялық көліктерді сатқан, бұл 2020 жылмен салыстырғанда 9,5%-ға көп (66,8 мың болды).
Қазақстанның көлік нарығында қызығушылық тудыратындай жаңалық бар. Үстіміздегі жылдың ақпан айында Премьер-Министрдің бірінші орынбасары Роман Скляр автомобиль көлігі мен ауыл шаруашылығы техникасының барлық түрлерінің утиль алымы мөлшерлемелерін 50%-ға төмендететінін мәлімдеді. Ал наурыз айында ҚР Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігі кәдеге жарату төлемін есептеудің жаңа әдістемесін талқылауға ұсынған болатын.
Ескерту: Қазақстан Республикасының Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрі Қайырбек Өскенбаев қазақстандық автокөліктердің сатылымдағы үлесі жоғары болғандықтан, утиль төлемінің өзгеруі сатылған көліктердің бағасына әсер етпейтініне сенімді. Сонымен қатар, кейбір ресми дилерлер бағалардың дәл құтқару ақысының азайған сомасына сәйкес төмендейтінін алға тартады.
Алайда, қазіргі жағдайда мұның көп көмегі тимейді: қазіргі валюта бағамын ескерсек, сырттан әкелінетін көліктердің құнының өсетіні сонша, жаңа баға қазақстандықтарды қуанта қоймас. Мәселен, доллар бағамы жылдың бірінші күніндегі 431,8 теңге болса, 16 наурызда 512,2 теңге болды, ал 1 қаңтардағы 489,1 теңге тұрған еуро 563,6 теңгеге жетті.
Тым оптимистік емес тағы бір жаңалық бар. Өткен жылдың өзінде-ақ географиялық жағынан бізге жақын ресейлік автоөнеркәсіп Ресей Федерациясының автокөлік нарығындағы тапшылықты жеңе алмады, бұл туралы ресейлік басылымдар да жазған болатын. Биылғы жылы әлемдік қауымдастықтың Ресейге бұрын-соңды болмаған санкцияларына байланысты ресейлік автоөнеркәсіп қазірдің өзінде қуаттылығын екі есеге қысқартып үлгерді және құрамдас бөліктердің жетіспеушілігінен өндірісті толығымен тоқтату қаупі бар.
Мұндай жағдайда қазақстандықтар үшін көлік иесі болудың ең қолжетімді нұсқасы – отандық көліктер болып отыр. Мемлекет өндіріс саласын да, отандық «темір тұлпарларды» сатып алушыларды да лайықты қолдауға дайын деп үміттену ғана қалды.
