Қазақстанда білім беруге мемлекеттік бюджеттен ЖІӨ-нің 5%-ға жуығы ғана жұмсалады
Бұл Африканың көптеген елдеріндегі көрсеткіштен де аз.
Қазақстан Республикасында білім беруге жұмсалатын мемлекеттік бюджет шығындарының үлесі жалпы ішкі өнімнің 5%-ға жуығын ғана құрайды, деп хабарлайды Almaty-akshamy.kz Finprom.kz сайтына сілтеме жасап.
Бұл салаға салынған капитал салымы елдің жалпы инвестициялық портфелінің 0,3%-ына әрең жетті.
2021 жылғы қаңтар-желтоқсанда білім беру саласының негізгі капиталына салынған инвестиция 293,6 млрд теңгені құрады, бұл өткен жылмен салыстырғанда 2,7%-ға аз.
Салыстыру үшін: 2020 жылдың осы кезеңінде бұл секторға салынған инвестиция 301,6 млрд теңгеге жетіп, жылына 42,2%-ды құрады.
Білім саласы ел дамуының маңызды көрсеткіштерінің бірі болғанымен, 2015–2020 жылдары Қазақстандағы ЖІӨ-нен бөлінген инвестицияның үлесі 0,3%-дан 0,5%-ға дейін ғана болды. 2021 жылдың үш тоқсанының қорытындысы бойынша бұл көрсеткіш жалпы ішкі өнімнің 0,3 пайызын құрады.
Өңірлік тұрғыдан қарағанда, инвестицияның ең көп көлемі Алматы қаласына тиесілі: 56,9 млрд теңге немесе Қазақстан Республикасының білім саласына салынған инвестицияның жалпы көлемінің 19,4%-ы біздің қаламызға құйылған.
Үздік үштікке сондай-ақ Түркістан облысы (36,8 млрд теңге, плюс бір жылдағы құндық мәні 78,8%) және елорда (35 млрд теңге, плюс 61,4%) кіреді.
Бұл саладағы ең аз инвестиция бөлу Маңғыстау облысында байқалды: бар болғаны 4,3 млрд теңге, жылына минус 30,3%.
Білім саласына салынған күрделі салымдардың 59,5%-ы жергілікті бюджет есебінен қамтамасыз етілді: 174,6 млрд теңге – бір жыл бұрынғыдан құндық мәнде 18,7%-ға аз.
Кәсіпорындардың өз қаражаты есебінен салынған инвестиция 53,4 млрд теңгені құрады, оған қоса бір жыл ішінде 9,7%, республикалық бюджет есебінен – 44,5 млрд теңге. Банктік емес несиелер 10,6 млрд теңгені, банктік несиелер 10,5 млрд теңгені құрады.
2021 жылдың 12 айының қорытындысы бойынша білім беруге жұмсалған мемлекеттік бюджет шығыстары 3,7 триллион теңгеге жеткен, бұл өткен жылмен салыстырғанда 17,2 пайызға артық. Саланың үлесі барлық бюджет шығыстарының 20,5%-ын құрады.
Бұл ретте Қазақстан Республикасының ЖІӨ-нен білім беруге жұмсалатын мемлекеттік бюджет шығыстарының үлесі салыстырмалы түрде аз: мысалы, 2021 жылдың үш тоқсанының қорытындысы бойынша көрсеткіш 4,8%, 2020 жылы – 5,2% болды, 2015 жылы – 4,1%.
ЮНЕСКО мәліметтері бойынша, 2020 жылы Намибия сияқты африкалық елде білім беру шығындарының жалпы ішкі өнімдегі үлесі 9,41%, Сьерра-Леонеде - 9,26%, Белизде - 7,94%, Лесотода - 7, 38%, Оңтүстік Африкада - 6,84%.
2021 жылдың төртінші тоқсанында білім беру саласында жұмыспен қамтылғандар саны бір жылмен салыстырғанда 1,5%-ға өсіп, 1,1 миллион адамға жетті. Олардың 64,6 пайызы жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білімі бар – 725,6 мың адам. Тағы 314,5 мың адамның орта кәсіптік (арнайы) білімі бар, 83,7 мың адамның бастауыш, негізгі, орта жалпы немесе кәсіптік бастауыш білімі бар.
Саладағы орташа айлық атаулы жалақы 219,2 мың теңгеге жетті, бұл бір жыл бұрынғыдан 24,2 пайызға артық. Жалақының сатып алу қабілетінің нақты өсімі 14,3%-ды құрады. Білім беру саласындағы жалақы республикалық орташа жалақы деңгейінен 20,5%-ға төмен.
