24 наурыз – Дүниежүзілік туберкулезбен күрес күні
Туберкулез - жаһандық дерт, әлемдік проблема
Жыл сайын туберкулезбен 9 миллион адам ауырады
Дүниежүзілік туберкулезбен күрес күні (World Tuberculosis Day) Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (ДДСҰ) шешімі бойынша жыл сайын 24 наурызда 1882 жылы неміс микробиологы Роберт Кох (Robert Koch) өзі жасаған туберкулез қоздырғышының ашылғаны туралы жариялаған күні атап өтіледі. 1905 жылы ғалым медицина саласындағы Нобель сыйлығын алды.
Бұл күн ДДҰ және туберкулез бен өкпе ауруларына қарсы халықаралық одақтың (International Union Against Tuberculosis and Lung Disease — IUATLD) шешімі бойынша 1982 жылы құрылды және туберкулез қоздырғышы-Кох таяқшасының ашылуының 100 жылдығына орайластырылды. 1993 жылы Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы туберкулезді ұлттық апат деп, ал 24 наурыз күнін Дүниежүзілік туберкулезбен күрес күні деп жариялады. 1998 жылдан бастап БҰҰ-ның ресми қолдауына ие болды.
Туберкулез - ауа тамшылары арқылы жұқпалы ауру. Тиісті емсіз туберкулездің белсенді түрімен ауыратын адам жыл сайын орта есеппен 10-15 адамға жұқтыруы мүмкін. ДДСҰ мәліметтері бойынша, күн сайын бұл алдын алуға болатын және емделетін аурудан 4 500-ге жуық адам қайтыс болады, ал 30 000-ға жуық адам ауырады (олардың көпшілігі дамушы елдердің тұрғындары).
Туберкулез әлемде жұқпалы аурулардан болатын өлім-жітімнің жетекші себебі болып табылады.
Туберкулездің дамуына дұрыс тамақтанбау, уытты өнімдерді (темекі, алкоголь, есірткі) тұтыну, еңбек пен тұрмыстың қанағаттанғысыз жағдайлары, кейбір созылмалы аурулар (қант диабеті, қан аурулары, АИТВ) ықпал етеді.
Туберкулезбен күресу күнінің символы - сау тыныс алудың символы ретінде ақ түймедақ таңдалған. Бүгінгі күн ресми түрде 1982 жылы бекітілгенімен, туберкулезге қарсы іс-шаралар әлемде XIX ғасырдың аяғы мен XX ғасырдың басында басталды және қайырымдылық қызметіне негізделді. Сол кезде Ақ гүл күні идеясы Женевада алғаш рет АҚ түймедақ гүлдерден тігілген қалқандары бар жас жігіттер мен қыздар көшеге шыққан кезде пайда болды деп саналады. Олар туберкулезбен ауыратын науқастарды емдеу үшін қайырымдылық жинады. Содан кейін бұл акциялар басқа Еуропа елдерінде өткізіле бастады, ал түймедақтарды сату халықтың назарын аударды және туберкулезге қарсы ұйымдарға табыс әкелді. Сонымен, Дания мен Норвегияда гүл сату құқығы туберкулезге қарсы қоғамдақстықтардың монополиясы болды.
Туберкулезді емдеуге болады және бұл бағыттағы жұмыс үнемі жүргізіліп отырады, бірақ ДДҰ-ның пікірінше, қазіргі уақытта әр пациентті анықтау, емдеу және емдеуде салынып жатқан күш жеткіліксіз. Жыл сайын туберкулезбен ауыратын 9 миллион адамның 3 миллионы емддеуден өтпейді.
Сондықтан Дүниежүзілік туберкулезге қарсы күрес күнін өткізудің мақсаты, ең алдымен, әлем халқының осы аурудың жаһандық індеті туралы және оны жою жөніндегі күш-жігер, оның алдын алу және оған қарсы күрес әдістері туралы хабардарлығын арттыру болып табылады.
(Материал Calend.ru сайтының ақпаратына негізделіп әзірленді)
