Туған жер – жалпыұлттық патриотизмнің қайнар бұлағы

Елбасының «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты бағдарламалық мақаласы осыған дейінгі рухани жаңғыруға бағыттал­ған Жолдауларының, мемлекеттік бағдарла­маларының жалғасы дерлік тарихи құжат деуге толық негіз бар. Мемлекет басшысы мақаласының тарихи маңызы сонда, ол – саяси реформа және экономикалық жаңғыру бағдарламасын рухани тұрғыдан толықты­рып  қарастыруымен құнды.

«Сананы жаңғыртудың» мазмұнын негіздей отырып, Президент жаңғырудың алты бағытын белгілеп берді. Ол – бәсекеге қабілеттілік, прагматизм, ұлттық бірегей­лікті сақтау, білімнің салтанат кұруы, Қазақ­станның революциялық емес, эволю­циялық дамуы, сананың ашықтығы. Бұл бағыттардың барлығы уақыттың талапта­рына нақты жауап бере алады. Бүгінгі таңда  Алматы қалалық  әкімшілік  жаны­нан Рухани  жаңғыру  саласы бойынша арнаулы  топ жұмыс істеуде.  Сала бойын­ша  арнаулы  бағдарламалар  құрылған. Біз өзіміздің мәдени, тарихи құндылықта­рымызды дамыта отырып, әлемнің жақсы қасиеттерін бойымызға сіңіруіміз керек. «Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен» деген қанатты сөздің төркіні осыны ұғындырады. Президенттің ой-пікірі бабалар ұлағатымен астасып жатыр. Аталарымыз ұлы дала мен ұлы мәдениетті мұра етті.

Қазақстан  Президенті рухани жаңғы­ру­дағы ұлттық сананың рөліне баса назар аударып, бірнеше міндетті айқындап берді. Оның ең негізгісі  – ұлттың терең тарихы­нан бастау алатын рухани ұстынды сақтап қалу. Тарихтың белестерінен сүрінбей өткен құндылықтарымыз бен озық дәстү­рімізді табысты жаңғырудың алғышартына айналдыра білгенде ғана біз  мұратымызға жетеміз. Осындағы басты мұратымыздың  бірі – Туған  жер. Бізді  болашаққа  бас­тайтын да, оған деген жігерімізді  жанитын да туған  жер. Елбасы мақаласындағы «Туған жер» бағдарламасын енгізу арқылы патриотизмнің жарқын үлгісін, нақты нәтижемен көрсетуді міндеттеп отыруы да сондықтан. Бұл – мәдениетті өркендету мен өлкетану, елді мекендерді абаттандыру, туризмді дамыту және тағы басқа шара­ларды қамтитын кешенді жоба. «Туған жер» бағдарламасы жалпыұлттық патрио­тизм­нің қайнар бұлағы болуы тиіс. Елбасы­мыз «Туған жерге, оның мәдениеті мен салт-дәстүрлеріне айрықша іңкәрлікпен атса­лысу – шынайы патриотизмнің маңызды көріністерінің бірі», – деп тегін­нен-тегін айтпаса керек. Елбасы «Туған жерге туыңды тік!» деген халық мақалына ерекше басымдық беріп отыр. Патриотизм туған жеріңе деген сүйіспеншіліктен бастау а­лады. «Патриотизм кіндік қаның тамған жеріңе, өскен ауылыңа, қалаң мен өңіріңе, яғни туған жеріңе деген сүйіспен­шіліктен басталады», – деді Елбасы «Туған жер» жобасы туралы.  Рухани ой-толғау мақала­сының білімнің салтанат құруы бөлімінде білім көкжиегін кеңейтуде атқарылған жұмыстарға кеңінен тоқталып, жемісті жетістіктерді жалпақ жұртқа жария етіп, халықтың арманын айқындап берген.

«Мен қазақстандықтардың ешқашан бұлжымайтын екі ережені түсініп, байыбына барғанын қалаймын. Біріншісі – ұлттық код, ұлттық мәдениет сақталмаса, ешқандай жаңғыру болмайды. Екіншісі – алға басу үшін ұлттың дамуына кедергі болатын өткеннің кертартпа тұста­рынан бас тарту керек…  Біз  осы  тұста неге баса назар аударуымыз  керек? Қаны­мызға сіңген көптеген дағдылар мен тап­таурын болған қасаң қағидаларды өзгерт­пейінше, біздің толыққанды жаңғыруымыз мүмкін емес» дейді Президент. Ол біздің осал тұсымызды тамыршыдай тап басып отыр. Әрине, Елбасымыздың ет жүрегі елжіре­генде халқымыздың ғасырлар бойғы тамаша салт-дәстүрлерін, бойларындағы тамаша қасиеттерін саф алтындай таза қалыпта сақтап қалуға ұмтылғанын  тап басып беріп отыр. Рухани жаңғырудың негізі – тұрақтылық, бірлік, келісім, ал тұрақтылық – рухани жаңғырудың кепілі. Тәуелсіз Қазақстанның тұғырын берік қылу үшін Елбасы тиісті қоғамдық сана сезімді қалыптастырып, азаматтық біре­гейлікті нығайту арқылы бірлік пен келісім­ді қамтамасыз етудің қажеттілігін айрықша атап өткен. Бұл жерде біз тағы да тарихи сабақтастықты көріп отырмыз. Мәселен, 1993 жылғы «Қазақстанның болашағы – қоғамның идеялық бірлігінде»   еңбегінде Нұрсұлтан Назарбаев «Жаңғыру дамыған азаматтық қоғамның қалыпта­суын көздейді» деген еді. Жалпы, қазақ­стандық және азаматтық бірегейлік, түптеп келгенде, бүгінгі күннің ең басты мәселесі. Ол туралы Елбасы «Қазақстанды жаңғыр­ту әрбір азамат бостандығының шарты және жалпы алғанда қоғамдағы тұрақты­лық болып табылатын азаматтық қоғам­ның қалыптасуын көздейді» дейді.

Елбасының мақаласы алға қойған мақ­сат-міндеттер жолында күнделікті еңбектенуді талап етеді. Бүгін жаһандану үдерісі  жүріп жатқан уақытта ұлттық үрдіс,  ұлттық  рух  – үлкен міндет. Жас ұрпақтың  бойына ұлттық рухты  қайтіп  құямыз? Бүгінгі студент ертеңгі мемлекет  қайраткері.  Сондықтан Қазақстан тарихы, этнопедагогика пәндері ұлттық сананы дамытуға бағытталуы тиіс.

Қазіргі таңда этностық және діни қақтығыстар көптеген елдердің тұрақты дамуына қауіп төндіріп тұрғанда, Қазақ­стан жүйелі негізде жағымды этносаралық қатынастарды құру арқылы осы саладағы әлеуетті мәселелерді оңтайлы шешіп келеді.

Қазақ жерінде бақытын еңбектен тауып, елдің ырыс-несібесін арттырып, ұлттық тұтастықтың жарқын үлгісі болып жүрген адамдар қаншама! Мұндай жандар шаруа­шылықтың, биліктің барлық саласында да бар. Олар ағынан жарылып, Қазақстанды өз Отаны санайды, қиын-қыстау уақытта пана болған қазақ халқына ризашылық сезімін еш жасырмайды. Міне, осындай таза ниет пен тілектен қазақстандық ұлттық бірегейлік туындайды. Мұны әрбір этнос өкілі жақсы түсінеді. Бүгінде мемле­кет тарапынан олардың жан-жақты өркен­деуіне барлық мүмкіндіктер жасалып келеді.«Қазақстанның 100 жаңа есімі» қатарынан елімізге мақтаныш болатын, үлгі тұтатын өзге этнос өкілдерінің де болуы заңдылық болып саналады. Сол себепті, рухани жаңғыру бағыттарын жүзеге асыруда Қазақстанда тұратын өзге  ұлт өкілдері біртұтас болып біріге  түсуі тиіс.

Қайдар АЛДАЖҰМАНОВ,

тарих ғылымының кандидаты, Ш.Уәлиханов атындағы

  Тарих және этнология институтының

бас ғылыми  хатшысы.